Onderstaande uiteenzetting over vrijheid is de tekst een lezing die ik in 2007 heb gehouden in een oecumenische gespreksgroep. Ik heb de tekst hier en daar wat verduidelijkt.
mr. J. Wedeven, 2014
In onze moderne tijd lijkt onze vrijheid te zijn losgeslagen van z’n wortels, en min of meer gedegradeerd. Niet zozeer de samenleving is verweesd zoals Pim Fortuyn wilde doen geloven, maar de individuele vrijheid en de manier waarop daarvan gebruik wordt gemaakt, lijken losgeraakt te zijn van het nodige normbesef, dat een noodzakelijke voorwaarde is voor het realiseren van vrijheid.
Het kompas lijkt overboord te zijn gegooid. Als je op een willekeurige avond langs de televisiekanalen zapt, ontkom je niet aan die indruk. Maakt iemand zich nog druk over al die onbenulligheid, het lawaai en al dat stompzinnige geweld op de buis? Is dat representatief voor de moderne mentaliteit?
Daar komt bij dat de politiek voor moeilijke beslissingen staat in onze multiculturele wereld. Immigranten moeten zich hier aanpassen en afstand nemen van verwerpelijke gewoonten. Sommige moslims mishandelen vrouwen en/of stellen zich onverdraagzaam op tegenover het christendom of de westerse cultuur. Dat kunnen we hier niet tolereren. Overigens blijken ook veel autochtone vrouwen te lijden te hebben van mishandeling door hun echtgenoot.
Anderzijds kunnen we van immigranten moeilijk verlangen dat ze de verwerpelijke kanten van onze eigen cultuur omhelzen. Ze klampen zich begrijpelijkerwijs vast aan hun eigen culturele achtergrond wanneer ze met die kwalijke kanten van onze samenleving worden geconfronteerd.
Er is bij ons een gedoogcultuur ontstaan, niet alleen op het gebied van drugsverslaving.
Van die gewoonte om verwerpelijke praktijken die moeilijk zijn aan te pakken, door de vingers te zien en te laten voortwoekeren, gaat een verkeerd signaal uit. Bij heel uiteenlopende vormen van criminaliteit zoals vandalisme en vormen van fraude in de hogere regionen van de maatschappij, is in feite sprake van gedogen, zij het met flinke tegenzin. De slachtoffers hebben pech gehad. Zoals verslaafden of zoals slachtoffers van uitbuiting of afpersing. Politieke discussie hierover was lange tijd niet goed mogelijk.
De overheid weigert vaak haar verantwoordelijkheid waar te maken door niet op te treden tegen misbruik van vrijheid in diverse vormen; dit onder het motto ‘vrijheid, blijheid’, of misschien uit angst voor gewelddadige tegenacties. Het gevaar van die gedoogcultuur is dat de overheid op den duur haar gezag verspeelt. Buitensporige salarissen zouden niet moeten worden gedoogd.
De grenzeloze mogelijkheden van internet brengen te veel gevaren met zich mee. Er is geen regie. Hebben we dat maar te accepteren? Een zekere versleuteling van de toepassingen zou de veiligheid misschien kunnen verbeteren.
Er bestaat nu nog steeds een trend overheidstaken af te stoten naar het bedrijfsleven, dus naar de sfeer van de particuliere belangen. De publieke belangen die met die taken zijn gemoeid, worden zodoende uitgeleverd aan een zekere mate van willekeur. Grote energiebedrijven als NUON hebben hun kapitaalgoederen fiduciair overgedragen aan Amerikaanse bedrijven vanwege belastingvoordelen: ten nadele van de Nederlandse schatkist. Dat vindt men wel goed passen in het moderne denken: het individualistische levensgevoel.
Allerlei debacles hier en in andere westerse landen zijn het bedroevende resultaat van dit uit de hand gelopen liberalisme. De rampzalige privatiseringen in de zorgsector, bij de spoorwegen en in de volkshuisvesting zijn duidelijke voorbeelden. Hopelijk gaat het tij nog eens keren.
Wat moeten we er eigenlijk van vinden dat nutsbedrijven op onze kosten allerlei activiteiten, die niets met hun zaken te maken hebben, sponsoren? Daar zijn we al helemaal aan gewend: aan die onzuivere zaken met hun kwalijke bijverschijnselen.
De rampzalige bankencrisis na “nine eleven” had een lange voorgeschiedenis van deregulering en belangenverstrengeling. Het hachelijke van deze praktijken is dat onze politici het niet zo nauw meer nemen met onze trias politica, de machtenscheiding in de staat, de basis van ons staatsbestel en onze rechtsstaat. Vooronderstelling van die politieke machtenscheiding is en moet zijn, dat de publieke en de private sector van elkaar gescheiden zijn en blijven.
Copyright © 2014 - 2017 mr. J. Wedeven, Groningen