door mr J. Wedeven
Dat Judas een verrader was, betwijfel ik. Judas staat niet voor Juda, het joodse volk. De rol van Judas is overbodig. De Romeinen kenden Jezus. Het laatste avondmaal waar Jezus zijn verrader zelf aanwijst door een stuk brood aan te reiken, is summier en klunzig beschreven. De evangelisten waren er niet bij. Na de verwoesting van Jeruzalem leefden de overlevenden in de diaspora als zondebok van de Romeinen, en later ook als zondebok van de christenen.
De hele geschiedenis vereist
morele bezinning vanwege de massavernietigingen van de
20e eeuw, de rampzalige godsdienstoorlogen en jodenvervolgingen
van de eeuwen daarvoor en het gewelddadige kolonialisme. Daar
lijkt niet veel van terecht te komen, als we voorzichtig om ons
heen kijken.
Volgens Bertus Kloppenborg zijn we vanwege onze natuurlijke
conditie blootgesteld aan een biologische dominantiedrift. Het lijdt geen twijfel dat dierlijke driften de mensen tot jodenmoord hebben aangezet. Denk eens aan de pogroms na afloop van de mis. De mis, waar we lichaam en bloed van Christus consumeren, alsof we kannibalen zijn of dieren.
Er zijn helaas voorbeelden te over van kwaadaardige dierlijke driften - vernietigingsdrang, moordzucht, sadisme. Het 'scapegoat mechanisme' (waarvan de Joden slachtoffer zijn geworden, vooral nadat het christendom was ontstaan) is (net zoals hebzucht) een biologische dominantiedrift: een agressieve dierlijke drift die haaks staat op moraal en ethiek. Als die drift ontketend raakt, is hij niet te
beteugelen.
Grof egoïsme en onbeteugelde hebzucht zijn vernietigende driften.
Hebzucht wordt ook wel gezien als oorzaak van alle kwaad. De parabel van Jakob zou dat kunnen bevestigen. Ongebreidelde hebzucht in combinatie met ongecontroleerde wedijver is levensgevaarlijk. Dan lijkt alles geoorloofd. (Dat zien we in het bedrijfsleven, waarop de overheid te weinig normerende invloed uitoefent. Het is vaak net andersom.)
Tegenover de dominantie (in feite en menselijkerwijs gesproken) van die gevaarlijke driften in onze geschiedenis, staat (in een spirituele beschouwingswijze) de dominantie van de kwaliteit, de medemenselijkheid, de goede geestvermogens of de ziel: namelijk als mogelijkheid
of als vermogen. Het hoogstpersoonlijke is immers iets heel anders dan het
dierlijke in een mens.
Niet de genereuze Laban, maar wel de sluwe Jakob krijgt de rol van aartsvader toebedeeld in Genesis. Deze persoon staat 'onmiskenbaar' model voor geslepenheid, hebzucht en trouweloosheid. Het verhaal houdt ons daarmee een spiegel voor: voor wie niet te kortzichtig is om die spiegel te zien. Zo worden we met onze neus op de feiten gedrukt door een eerbiedwaardig oeroud boek.
Copyright © 2014 - 2020 mr. J. Wedeven, Groningen